Cây cầu biểu tượng của Prague

Cầu bắt đầu được xây dựng từ năm 1357 dưới sự bảo trợ của vua Charles IV (1316 – 1378)2 nhưng phải đến đầu thế kỷ XV (1402) mới hoàn tất. Trong lịch sử, việc xây dựng những cây cầu vượt sông chưa bao giờ là một nhiệm vụ dễ dàng. Bất chấp các tiến bộ kỹ thuật công nghệ, quy trình xây cầu thường tuân theo một số nguyên tắc có từ thời cổ đại. Năm 2020, Viện Khảo cổ (IA) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Séc (CAS) và Viện Di sản Quốc gia Séc (NHI) tại Praha đã thực hiện dự án Praha Archeologicka – tái tạo lại quá trình xây dựng cầu Charles bằng đồ họa 3D đẹp mắt.

Đầu tiên, người ta cần dựng đê quai (ở dưới lòng sông) và tát cạn nước bên trong để xây cất các trụ cầu. Người châu Âu thời Trung Cổ (thế kỷ V – XV) phải đóng hàng trăm, thậm chí cả ngàn khối gỗ xuống lòng sông tạo thành những lớp tường chắn của đê quai rồi đổ đầy bùn (pha thêm cát) giữa các lớp để ngăn nước xâm nhập và bơm nước ra ngoài bằng guồng (bánh xe nước). Sau khi gia cố tầng đất cái (bằng cách đóng cọc), họ sẽ đặt lên trên đó một kết cấu móng bè với những thanh rầm và ván làm từ gỗ sồi. Móng bè này lại được cố định bằng các viên đá tròn lớn và kết nối với nhau bằng những thanh sắt rèn. Xong phần móng là có thể bắt đầu thi công từ các trụ cầu. Riêng đối với phần vòm, phương án xây dựng thường là sử dụng những hệ thống giàn giáo (cốp-pha) bằng gỗ rồi đặt lên trên đó các khối sa thạch hoặc granit (được cắt gọt chính xác) vào đúng vị trí, tiếp đến là tháo dỡ cốp-pha để vòm tự chịu lực. Những mái vòm này lại được gia cố bằng rất nhiều lớp đá trải bên trên theo phương ngang với mặt cầu – được hoàn thiện sau cùng, lát toàn đá cứng.

Khi hoàn thành, cầu Charles có chiều dài 512 m, rộng 10 m, gồm có 6 vòm và 15 trụ. Phần lan can về sau được trang trí bằng 30 bức điêu khắc tinh xảo các vị thánh bổn mạng của Kitô giáo, hoàn tất trong giai đoạn 1683 – 1714. Sang thập niên 1960, chính quyền CHXHCN Tiệp Khắc (CCSR) đã cho thay thế những bức tượng này bằng các bản sao và cất giữ bản gốc trong Bảo tàng Quốc gia Praha để bảo tồn.

Cho tới giữa thế kỷ XIX, Cầu Charles vẫn là cây cầu duy nhất bắc qua sông Vltava (đoạn chảy qua Prague dài 31 km), kết nối Lâu đài Prague với Khu Phố cổ3 và một số vùng lân cận. Nó chính là chứng nhân lịch sử trong suốt 600 năm, đã trải qua rất nhiều biến cố và đối mặt với vô số rủi ro, đặc biệt là nguy cơ lũ lụt thường trực. Trận lụt đầu tiên xảy ra vào năm 1402 song nghiêm trọng nhất có lẽ là cơn đại hồng thủy năm 1496 (khiến một mái vòm bị sập) và năm 1890 (làm gãy hai trụ và sập ba mái vòm). Những cuộc giao tranh ác liệt trong nhiều thế kỷ, nhất là tại thời điểm cuối của Cuộc chiến Ba mươi năm (1618 – 1648) cũng khiến các tháp cầu bị hư hại không ít; và người ta buộc phải tháo dỡ những kết cấu trang trí mang phong cách gothic để cất giữ. Cây cầu may mắn khi không phải hứng chịu bom đạn Thế chiến II (1939 – 1945)5 và đã trải qua nhiều đợt trùng tu trong thời hậu chiến. Hiện tại, xe hơi đã bị cấm lưu thông để đảm bảo an toàn cho các trụ cầu.

Theo Amusing Planet